krowy

Udostępnij:

Facebook
LinkedIn
X [Twitter]
WhatsApp
Email

Choroba niebieskiego języka

Choroba niebieskiego języka  to choroba zakaźna wywołana przez wirus niebieskiego języka (Bluetongue Virus, BTV) z rodziny Reoviridae i rodzaju Orbivirus. Przez wzgląd na obecność ponad 25 odmian (serotypów) wirusa, utrudnione jest opracowanie jednej skutecznej szczepionki. Choroba dotyka głównie przeżuwacze, w szczególności bydło, kozy i owce. Wektorami wirusa są owady z rodzaju Culicoides, które gryzą zwierzęta. Dodatkowo, wzrost temperatury może przyspieszyć cykl życia tych owadów, co skutkuje ich większą aktywnością w okresie, kiedy zwierzęta są narażone na zakażenie. Rozprzestrzenianie się choroby zależy od obecności wektorów, wrażliwości populacji zwierząt oraz czynników środowiskowych. Wirus atakuje głównie układ krążenia, powodując obrzęki i uszkodzenia naczyń krwionośnych. Choroba niebieskiego języka ma poważne konsekwencje dla zdrowia zwierząt oraz ekonomii sektora rolnego.

Sytuacja na świecie i w Polsce

Choroba niebieskiego języka występuje głównie w regionach o cieplejszym klimacie, takich jak Afryka, Azja, Europa Południowa, Australia i Ameryka Południowa. Choroba nadal stanowi istotne zagrożenie w Europie. Od września do października 2024 roku potwierdzono 89 ognisk tej choroby w krajach takich jak Austria, Hiszpania, Portugalia, Czechy, Szwajcaria, Szwecja oraz Włochy.

Pierwszy raz w Polsce choroba niebieskiego języka została zdiagnozowana w 2008 roku. Wtedy pojawiły się pierwsze przypadki zakażenia wśród zwierząt hodowlanych. W ostatnich miesiącach obserwuje się wzrost liczby ognisk choroby niebieskiego języka (BTV) w Polsce.

Od listopada 2024 roku do stycznia 2025 roku potwierdzono co najmniej dziewięć ognisk tej choroby. Najnowsze przypadki odnotowano w województwie dolnośląskim, warmińsko-mazurskim oraz wielkopolskim. W związku z tym wyznaczono strefy, w których obowiązują ograniczenia związane z przemieszczaniem bydła.

Objawy kliniczne

Przez wzgląd na dużą ilość odmian wirusa objawy choroby mogą różnić się w zależności od wieku zwierzęcia i jego kondycji zdrowotnej. Owce to zwierzęta, które najczęściej są dotkniętą tą chorobą, inne przeżuwacze mogą również wykazywać objawy, chociaż zazwyczaj w łagodniejszej formie. U bydła z reguły brak objawów klinicznych. Okres wylęgania choroby może być długi i objawy kliniczne mogą pojawić się nawet po 60–80 dniach po zakażeniu. Najczęstsze objawy to:

  • gorączka (do 41°C),
  • ronienia,
  • zaczerwienie i obrzęk błony śluzowej jamy ustnej,
  • zmniejszenie apetytu i osłabienie,
  • zapalenie koronki i tworzywa racic,
  • ślinotok,
  • sinica języka (najczęściej obserwuje się niebieskie zabarwienie języka).

U bydła choroba może przebiegać w sposób łagodniejszy, jednak również prowadzi do obniżenia wydajności mlecznej, spadku masy ciała i osłabienia. W skrajnych przypadkach może dochodzić do poronień oraz nawet do śmierci zwierząt.

Diagnostyka

Diagnostyka choroby opiera się na wykryciu materiału genetycznego wirusa oraz obecności przeciwciał w organizmach zakażonych zwierząt. Do najczęściej stosowanych metod diagnostycznych należy:

  • RT-PCR – metoda molekularna, pozwalajaca na wykrycie materiału genetycznego wirusa w próbkach krwi lub tkanek,
  • ELISA – test serologiczny, wykrywa obecność przeciwciał, które pojawiają się po zakażeniu.

Szybka diagnostyka jest kluczowa, aby skutecznie kontrolować rozprzestrzenianie się choroby oraz zminimalizować straty.

Metody zapobiegania i leczenia

W leczeniu choroby niebieskiego języka nie istnieje specyficzna terapia, ponieważ choroba jest wirusowa i nie można jej leczyć antybiotykami. Kluczowym elementem prewencji jest:

  • szczepienia – szczepienia przeciwko BTV stanowią najskuteczniejszą metodę walki z chorobą. W Polsce dostępne są szczepionki, które chronią zwierzęta przed zakażeniem, szczególnie w okresach wysokiego ryzyka,
  • izolacja zainfekowanych zwierząt – w przypadku wykrycia zakażenia, należy natychmiast izolować chore osobniki, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby w stadzie.

Nie istnieje specyficzne leczenie przeciwwirusowe dla choroby niebieskiego języka. Terapia skupia się na łagodzeniu objawów klinicznych i zapobieganiu wtórnym infekcjom bakteryjnym.

Skutki produkcyjno-ekonomiczne

U bydła które zostało dotknięte chorobą niebieskiego języka, zauważalny będzie okresowy spadek w produkcji mleka. Choroba może spowalniać przyrosty masy ciała ze względu na osłabienie organizmu gorączką i utratą apetytu. U zwierząt, u których wystąpiły cięższe postaci choroby (kliniczne), mogą wystąpić zmiany w jakości mięsa. Choroba może mieć negatywny wpływ na płodność, powodując problemy z reprodukcją – takie jak opóźnienia w osiąganiu dojrzałości płciowej, obniżoną liczbę ciąż, a w skrajnych przypadkach poronienia.

Zastosowanie leczenia i monitorowania zdrowia zwierząt zakażonych BTV generuje dodatkowe koszty. Oprócz bezpośrednich kosztów leczenia, gospodarcze straty wynikają także z obniżonej produktywności i konieczności wdrażania działań prewencyjnych (np. szczepienia, środki ochrony przed wektorami).

Ryzyko nosicielstwa po przebytej chorobie

Niektóre gatunki, zwłaszcza bydło, mogą stać się nosicielami wirusa nawet po ustąpieniu objawów, zwierzęta mogą nadal przyczyniać się do rozprzestrzeniania patogenu przez owady wektorowe. Owce, które są najbardziej podatne na rozwój ciężkiej postaci choroby po przechorowaniu, często zyskują odporność na ponowne zakażenie danego serotypu. W przypadku bydła i kóz mimo braku widocznych objawów, mogą utrzymywać wirusa (przez pewien okres) w organizmie. Takie zwierzęta mogą działać jako rezerwuar infekcji, zarażając wektory (owady z rodzaju Culicoides), które następnie mogą przenosić wirusa na inne osobniki. U bydła okres utrzymywania się wirusa we krwi (wiremia) może być wydłużony – od kilku tygodni do nawet kilkunastu tygodni po przebytym zakażeniu. Jednakże w większości przypadków, po ustąpieniu fazy wirusowej, ryzyko przeniesienia wirusa przez te zwierzęta jest bardzo niskie.

Odszkodowania w Polsce

W Polsce, zgodnie z przepisami prawa weterynaryjnego, hodowcy zwierząt mogą ubiegać się o odszkodowanie za straty wynikające z zakażenia chorobą niebieskiego języka. Przepisy przewidują rekompensaty w przypadku, gdy powiatowy lekarz weterynarii nakaże bezzwłoczne uśmiercenie i utylizację zwierząt. W takiej sytuacji hodowcy przysługuje odszkodowanie w wysokości wartości rynkowej zwierzęcia. W przypadku zakażenia wirusem BTV nie ma podstaw prawnych do nakazu zabicia lub poddania ubojowi wszystkich zwierząt wrażliwych w gospodarstwie. Zaleca się, aby hodowcy na bieżąco monitorowali sytuację oraz konsultowali się z lokalnymi służbami weterynaryjnymi w celu uzyskania aktualnych informacji i wsparcia.

Zalecenia dla hodowców

W związku z dynamiczną sytuacją epidemiologiczną hodowcy powinni:

  • monitorować stan zdrowia swoich zwierząt i zgłaszać wszelkie niepokojące objawy służbom weterynaryjnym,
  • stosować środki ochrony przed owadami, takie jak repelenty czy siatki ochronne, aby zminimalizować ryzyko infekcji wirusa poprzez wektory,
  • przestrzegać zaleceń i wytycznych wydawanych przez Główny Inspektorat Weterynarii oraz lokalne służby weterynaryjne.

Aktualne informacje oraz mapy obszarów objętych ograniczeniami są dostępne na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii. Sytuacja jest dynamiczna, dlatego zaleca się regularne śledzenie komunikatów odpowiednich służb oraz przestrzeganie wprowadzanych zaleceń i restrykcji.

Podsumowanie

Choroba niebieskiego języka stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia zwierząt i rolnictwa. W Polsce i innych krajach Europy choroba stanowi coraz większe wyzwanie, zwłaszcza w kontekście zmian klimatycznych. Dalsze badania nad wirusem BTV i jego wektorami są kluczowe dla opracowania bardziej skutecznych strategii zapobiegania i kontroli. System odszkodowań dla hodowców stanowi istotne wsparcie, umożliwiające zminimalizowanie strat gospodarczych związanych z wystąpieniem choroby.

Rozalia Kowal
SKN Żywienia Zwierząt
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

 

Zamów kontakt z przedstawicielem ubezpieczeniowym TUW
Dziękujemy, formularz został przesłany.
Przedstawiciel ubezpieczeniowy TUW skontaktuje się z Państwem niebawem.
Skip to content