Jak zmienia się produkcja zwierzęca w Polsce

Trendy rynkowe

Ostatnie dwudziestolecie w produkcji zwierzęcej to epoka intensyfikacji, globalizacji i cyfryzacji, przeplatana kryzysami zdrowia zwierząt, zmianami regulacyjnymi oraz rosnącą presją klimatyczną. Główne trendy w Polsce to ekspansja na runku drobiu, kryzys w produkcji trzody chlewnej oraz stabilizacja mleczarstwa.

Trzoda chlewna

W hodowli trzody chlewnej odnotowano długookresowy spadek pogłowia, zmniejszenie liczby mniejszych i koncentrację produkcji w podmiotach większych. Zmiany te były silnie skorelowane z ASF oraz rosnącymi kosztami pasz i energii. W 2025 roku pogłowie trzody chlewnej zmniejszyło się do ok. 8,3 mln sztuk (17 mln w roku 2005), z czego ok. ¾ skupione było w niespełna 4 tys. gospodarstw, utrzymujących stada powyżej 500 sztuk. Łączna liczba gospodarstw zajmujących się chowem trzody chlewnej nie przekraczała zaś 46 tys.

Pomimo niekorzystnych tendencji Polska pozostawała nadał czołowym producentem mięsa wieprzowego w UE za: Hiszpanią, Niemcami i Francją. Łączna produkcja wyniosła w 2024 roku ok. 1,9 mln ton (w ekwiwalencie wagi tuszy) i stanowiła ok. 8% produkcji wieprzowiny w UE. Udział Polski w światowej produkcji wieprzowiny to ok. 1,6%. Od 2008 roku Polska pozostaje importerem netto mięsa wieprzowego. Ujemny bilans handlowy przekracza ok. 370 tys. ton (w wadze produktu) o wartości 860 mln Euro. O kryzysie na tym rynku świadczy także wysoki import prosiąt (blisko 8 mln sztuk prosiąt), który oznacza, że już co trzeci ubijany tucznik „pochodzi” z importu

Pogłowie trzody chlewnej w Polsce według województw w 2024 roku (w tys. sztuk)

Żywiec wołowy i bydło mleczne

Produkcja żywca wołowego w Polsce jest powiązana z chowem bydła mlecznego. Wśród trendów obserwujemy przede wszystkim postępującą koncentrację i specjalizację produkcji w dużych i średnich gospodarstwach rolnych oraz w układzie regionalnym. Ogólna liczba gospodarstw rolnych utrzymujących bydło zmniejszyła się do ok. 280 tys. Równocześnie udział podmiotów utrzymujących 1-9 szt. wynosi ok. 50%, ale ich udział w pogłowiu to zaledwie 7,0%. Polska jest liczącym się producentem żywca wołowego w UE, a jej udział w pogłowiu wynosi ok. 8%, w produkcji produktów wołowych – ok. 10%, zaś w eksporcie produktów wołowych – ok. 15%, Większy udział w unijnym pogłowiu i produkcji wykazują tylko Niemcy i Francja, zaś dużymi eksporterami są także Holandia i Irlandia.

Produkcja mleka ma duże znaczenie gospodarcze, społeczne i środowiskowe. Jej udział w towarowej produkcji rolnictwa sięga 20%. Wśród głównych trendów rynkowych obserwujemy silną koncentrację i specjalizację produkcji w dużych i średnich gospodarstwach rolnych oraz w układzie regionalnym. Ogólna liczba gospodarstw rolnych z krowami mlecznymi spadła w Polsce do ok. 155 tys., a liczba dostawców surowca mlecznego do 80 tys. Równocześnie nastąpił wzrost średniej dostawy z gospodarstwa rolnego do ok. 150 tys. litrów. Wzrost towarowości produkcji do 84% – spadek zużycia mleka w gospodarstwach rolnych.

Drób i jaja

Polska jest drobiarską potęgą Europy, a sukces opiera się głównie na eksporcie. Produkcja w naszym kraju sięga ok. 2,9 mln ton mięsa drobiowego rocznie, co daje 21% udziału w całej unijnej produkcji – najwyższy wynik w UE. Skala produkcji znacznie przewyższa krajowe zapotrzebowanie, co oznacza, że eksport jest kluczowym filarem branży (dodatnie saldo przekracza 1,8 mln ton). Jednocześnie branża doświadcza rekordowej opłacalności, ale jest silnie narażona na ryzyka kosztowe i chorobowe. Wzrost eksportu drobiu możliwy był głównie dzięki poprawie efektywności produkcji.

Produkcja jaj znajduje się pod presją grypy ptaków (HPAI). W sezonie 2024/2025 odnotowano kilkanaście ognisk w stadach komercyjnych kur niosek, co ograniczyło podaż. Wolumen produkcji sięga ok 12,5 mld sztuk jaj konsumpcyjnych i ok. 1,9 mld szt. jaj wylęgowych. W UE Polska jest drugim (po Holandii) eksporterem jaj i odpowiada za ok. 15% unijnego eksportu, w tym sektorze. W 2024 roku wyeksportowaliśmy 240 tys. ton jaj o wartości 475 mln euro. Większość produkcji (ok. 70%) pochodzi z chowu klatkowego.