Ekoschematy są jednym z działań podejmowanych przez rolników w ramach strategii Komisji Europejskiej, której celem jest zwiększanie bioróżnorodności i wspierania praktyk rolniczych korzystnych dla środowiska i klimatu. Okazuje się, że dzięki ich zastosowaniu rolnicy będą mogli otrzymać wyższe dopłaty bezpośrednie.
Zaktualizowany Plan Strategiczny
Pierwsza wersja Krajowego Planu Strategicznego została przedłożona na początku roku 2022. Po jej publikacji Wielkopolska Izba Rolnicza zgłosiła 80 uwag odnośnie przewidzianych w planie założeń. W sierpniu 2022 r. ukazała się druga wersja Krajowego Planu Strategicznego na lata 2023-2027, w którego zmianach pojawiły się stawki pomocy w poszczególnych działaniach, wyniki ustaleń negocjacji toczonych między Parlamentem Europejskim, Komisją Europejską i Komisją ds. Rolnictwa i Rybołówstwa.
W początkowej wersji Planu Strategicznego resort rolnictwa oferował rolnikom 16 różnych ekoschematów, w ostatecznej wersji projektu znalazło się ich jedynie 6. Zmniejszenie ilości dostępnych ekoschematów o ponad połowę wcale nie oznacza całkowitego wykluczenia tych niedostępnych. Z opisu ekoschematów jasno wynika, że te, które nie są już proponowane jako odrębne, zostały włączone do głównych ekoschematów.
W 2023 r. rolnicy będą mogli skorzystać z następujących ekoschematów, do których dostaną dopłaty:
- Obszary z roślinami miododajnymi,
- Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi,
- Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych,
- Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin,
- Biologiczna ochrona upraw,
- Dobrostan zwierząt,
Ile środków będzie przeznaczonych na ekoschematy?
Ekoschematy to nowe płatności w ramach płatności bezpośrednich. W planie na lata 2023-2027 rząd przeznaczy 17,33 mld euro, z czego 4,33 mld euro stanowi kwota przeznaczona na ekoschematy. Stawki dopłat w poszczególnych ekoschematach będą uzależnione od konkretnych czynników. Płatności będą przyznawane w formie płatności rocznej.
Rolnikom stosującym ekoschematy „Obszary z roślinami miododajnymi” będzie przyznawana płatność, przysługująca do powierzchni gruntów ornych, na których jest stosowany ekoschemat. Szacowana wysokość dopłaty to 1 198 zł/ha.
Dopłaty za „Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin”, będą przysługiwały do:
- powierzchni upraw, z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin,
- powierzchni trwałych użytków zielonych odpowiadającej równowartości powierzchni upraw, z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin.
Szacowana wysokość dopłaty wynosi 1 300 zł/ha.
W przypadku ekoschematu „Biologiczna ochrona upraw” płatność będzie uzależniona od powierzchni gruntów rolnych objętych ekoschematem i szacunkowo wyniesie 400 zł/ha, natomiast w ekoschemacie „Retencjonowania wody na trwałych użytkach rolnych” wypłacona zostanie od powierzchni trwałych użytków zielonych objętych ekoschematem i jest szacowana na 280 zł/ha.
„Dobrostan zwierząt” będzie stanowił kontynuację wsparcia dla gatunków/grup zwierząt, które zostały objęte działaniem Dobrostan zwierząt PROW 2014-2020. Dopłatom do tego ekoschematu będą podlegały:
- świnie (lochy, tuczniki),
- bydło (krowy mleczne, krowy mamki),
- owce,
- kury nioski,
- kurczęta brojlery,
- indyki mięsne,
- konie,
- bydło opasowe,
- kozy.
Wypłata pieniędzy w ekoschemacie „Dobrostan zwierząt” nastąpi po dostosowaniu przez rolników hodowli do zasad chowu określonych w przepisach.
Ekoschemat „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi” został oparty o system punktów przypisanych do poszczególnych praktyk, w którym, by otrzymać dopłatę, należy osiągnąć minimalny próg punktowy 5. Wstępnie określono, że 1 punkt będzie miał wartość 100 zł. Dofinansowanie będzie przyznawane w formie rocznej płatności. Pod główny ekoschemat zostało wpisane 8 praktyk szacunkowo wycenionych na następujące kwoty:
- ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt – 1 050 zł/ha,
- międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe – 786 zł/ha,
- opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy 129 zł/ha i wariant z wapnowaniem – 649 zł/ha,
- zróżnicowana struktura upraw – 339 zł/ha,
- wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji – 428 zł/ha,
- stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo – 291 zł/ha,
- uproszczone systemy uprawy – 559 zł/ha,
- wymieszanie słomy z glebą – 382 zł/ha.
