Brucelozy owiec i kóz

Bruceloza to groźna, przewlekła choroba zakaźna zwierząt, którą wywołuje bakteria Brucella melitensis. Najczęściej dotyka owce, kozy oraz rzadziej bydło, ale ma także potencjał do przenoszenia się na człowieka (zoonoza), co czyni ją szczególnie niebezpieczną. Zakażenie u ludzi może powodować tzw. gorączkę maltańską, objawiającą się długotrwałą gorączką, bólami mięśni i stawów oraz osłabieniem.

Występowanie brucelozy w Polsce

W Polsce bruceloza owiec i kóz jest rzadkością, co wynika z restrykcyjnych przepisów weterynaryjnych i efektywnego nadzoru nad hodowlami. Zachorowania są sporadyczne i najczęściej dotyczą zwierząt importowanych. Natomiast większość przypadków odnotowywanych w Europie występuje w rejonach o intensywnym chowie zwierząt – państwa znad basenu Morza Śródziemnego.

Objawy brucelozy

Objawy brucelozy u owiec i kóz nie zawsze są łatwo zauważalne, co sprawia, że choroba często pozostaje niewykryta na wczesnym etapie. Najbardziej charakterystyczne symptomy obejmują:

• poronienia – najczęściej występujące pod koniec ciąży, często u kilku zwierząt jednocześnie,
• zatrzymanie łożyska – po poronieniu łożysko nie zostaje wydalone, co zwiększa ryzyko zakażeń wtórnych,
• zapalenie stawów – może występować u dorosłych zwierząt, szczególnie samców, które mogą cierpieć na zapalenie jąder i najądrzy,
• zmniejszona wydajność mleczna – widoczna szczególnie u kóz mlecznych.

Wpływ brucelozy na chów i hodowlę owiec i kóz

Bruceloza wywoływana przez Brucella melitensis stanowi poważne zagrożenie dla hodowli owiec i kóz, przede wszystkim z powodu jej bezpośredniego wpływu na reprodukcję zwierząt. Choroba ta prowadzi do:

• zwiększonego ryzyka zakażeń – w wyniku poronień i innych objawów choroby, bakterie łatwo rozprzestrzeniają się w stadzie, co prowadzi do masowych zakażeń,
• obniżenia płodności – choroba może prowadzić do bezpłodności u zwierząt,
• poronień – zwłaszcza w późnym okresie ciąży, co zmniejsza liczebność potomstwa,
• zahamowania laktacji – infekcja może znacząco obniżać produkcję mleka, powodując straty finansowe u hodowców kóz dla których mleko stanowi główny produkt hodowlany.

Straty ekonomiczne są znaczne, ponieważ oprócz bezpośrednich strat związanych z poronieniami i spadkiem produkcji mleka, konieczne jest również eliminowanie zakażonych zwierząt, co wiąże się z dodatkowymi kosztami.

Straty związane z brucelozą

1. Zmniejszenie liczby młodych – poronienia prowadzą do zmniejszenia liczby potomstwa.
2. Spadek wydajności mlecznej – w przypadku kóz mlecznych, spadek produkcji mleka może być poważnym problemem.
3. Koszty leczenia i utylizacji – zakażone zwierzęta muszą być eliminowane, co generuje koszty związane z ubojem i utylizacją.
4. Ograniczenia w handlu – zakażenie brucelozą wiąże się z ograniczeniami w handlu, eksportem i przemieszczaniem zwierząt.

Zwalczanie i profilaktyka

Zgodnie z polskim prawem, zwierzęta u których wykryto brucelozę, podlegają obowiązkowemu ubojowi, ponieważ leczenie brucelozy nie jest efektywne. W związku z ryzykiem rozprzestrzenienia się choroby, hodowcy nie mogą przemieszczać zakażonych zwierząt ani zarażonego inwentarza. Transport i handel zwierząt z zakażonego stada są zakazane, a same zwierzęta muszą być izolowane. Dla ograniczenia rozprzestrzeniania się bakterii szczególnie ważna jest również higiena i dezynfekcja pomieszczeń, szczętu i miejsc przebywania zakażonych zwierząt. W Polsce istnieje również program nadzoru nad brucelozą, który obejmuje obowiązkowe badania zwierząt w stadach szczególnie narażonych na zakażenie. Wszystkie te środki mają na celu zapobieganie dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby wśród zwierząt i ludzi.

Odszkodowania od państwa

Dla hodowców, których zwierzęta zostały poddane przymusowemu ubojowi z powodu brucelozy Polskie prawo przewiduje rekompensaty. Zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych, hodowcy mogą ubiegać się o odszkodowanie od państwa za każde zlikwidowane zwierzę, co ma na celu częściowe pokrycie strat związanych z likwidacją stada. Odszkodowania wypłacane są na podstawie wartości rynkowej zwierząt, a procedura ubiegania się o rekompensatę musi być zgodna z odpowiednimi przepisami weterynaryjnymi. Warunkiem uzyskania odszkodowania jest przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących zwalczania choroby, w tym terminowe zgłaszanie przypadków zakażeń oraz współpraca z Inspekcją Weterynaryjną.

Podsumowanie

Bruceloza owiec i kóz, wywołana przez bakterie Brucella melitensis, stanowi poważne zagrożenie dla hodowli zwierząt. Pomimo sporadycznych przypadków w Polsce, choroba ta jest nadal monitorowana przez odpowiednie służby weterynaryjne. Zakażone zwierzęta podlegają obowiązkowemu ubojowi, a hodowcy mogą liczyć na odszkodowania ze strony państwa.