Alpaki przyciągają hodowców i miłośników zwierząt swoją aparycją, łagodnym usposobieniem oraz unikalnymi właściwościami wełny. Charakteryzuje się ona niezwykłą jakością i lekkością, co sprawia, że jest idealnym surowcem do produkcji szalików, swetrów czy czapek, a dzięki temu cieszy się popularnością na całym świecie. Gęste runo dodaje alpakom uroku, ale wymaga również odpowiedniej, regularnej pielęgnacji, aby zachować zdrowie i piękno tych zwierząt. Jednak to nie tylko wygląd czyni je wyjątkowymi – delikatny charakter oraz zdolność do tworzenia więzi z człowiekiem idealnie sprawdzają się także w terapii zaburzeń i chorób, z którymi zmagają się dzieci i dorośli.
Pielęgnacja
Alpaki wymagają regularnego strzyżenia – najlepiej raz w roku, późną wiosną, ponieważ ich wełna nieustannie rośnie. W ten sposób nie doprowadzimy do przegrzania organizmu podczas lata. Strzyżenie zapewnia zwierzętom komfort w cieplejszych miesiącach, a także pomaga w utrzymaniu higieny i zapobieganiu chorobom skórnym czy infekcjom pasożytniczym. Warto również wspomnieć, że częstotliwość strzyżenia zależy głównie od rasy alpaki. Gęste i grube futro Huacaya będzie potrzebować go częściej w porównaniu do długiego, lejącego futra Suri.
Huacaya
- Stanowi około 95% pogłowia w Polsce i około 90% na świecie
- Futro miękkie, gęste, puszyste
- Przypomina wełnę owcy
Suri
- Stanowi około 10% pogłowia
- Futro długie, lśniące, gładkie
- Przypomina moher – wełnę kóz angorskich
Przed przystąpieniem do zabiegu zwierzę powinno być odpowiednio przygotowane. Obejmuje to wyczesanie futra oraz stworzenie spokojnej atmosfery – pomóc może w tym na przykład spacer. Proces strzyżenia zaleca się rozpocząć od szyi oraz klatki piersiowej, a następnie grzbietu, boków i kończyn. W przypadku dłuższego futra – od części brzusznej. Bardzo ważna przy tym jest cierpliwość i ostrożność, gdyż alpaki mają bardzo wrażliwą skórę i łatwo je zranić. W obecnych czasach w sieci można znaleźć wiele poradników oraz filmów instruktażowych dla hodowców, jednak jeśli nie czujemy się odpowiednio przygotowani, lepiej skorzystać z pomocy specjalisty. Poza strzyżeniem należy pamiętać o częstym szczotkowaniu, które pomaga utrzymać futro w dobrym stanie oraz zapobiega skrętowi włókien. Warto zadbać o pokarm bogaty w składniki odżywcze wspierające zdrowy wzrost i strukturę włosa. W diecie alpak powinny znaleźć się odpowiednie ilości białka, witamin i minerałów, które korzystnie wpływają na kondycję wełny. Równie ważne jest stosowanie odpowiednich preparatów przeciw pasożytom zewnętrznym i wewnętrznym. Dodatkowo, konieczna jest regularna korekcja paznokci oraz kontrola stanu uzębienia. Stopa alpaki składa się z dwóch palców zakończonych paznokciami, które w naturalnych warunkach są na bieżąco ścierane o twarde, skaliste podłoże. Za długie paznokcie mogą doprowadzić do złego ustawienia stopy. Takie obciążenia mogą także powodować bolesność, napięcia w ścięgnach oraz zwiększone ryzyko stanów zapalnych stawów. Jeśli alpaki regularnie korzystają z pastwiska o twardym podłożu, gdzie naturalnie zużywają swoje paznokcie, można przycinać je rzadziej, nawet tylko dwa razy w roku. Przy miękkim podłożu zaleca się korekcję co około trzy miesiące. Stan uzębienia alpak powinien być monitorowany przez lekarza weterynarii przynajmniej raz w roku. Podobnie jak u innych przeżuwaczy, odgrywa istotną rolę w zdrowiu i zdolności do prawidłowego trawienia pokarmu. Charakterystyczny zestaw zębów doskonale współgra z ich naturalnym sposobem odżywiania się. Osobniki dorosłe zwykle posiadają 32 zęby; w tym 6 siekaczy, które stale rosną, 2 kły, 4 przedtrzonowce i 6 trzonowców. Górne siekacze zastępuje tzw. płytka zębowa. Siekacze i kły pomagają w chwytaniu i rozdrabnianiu pokarmu, podczas gdy przedtrzonowce i trzonowce służą do mielenia roślin. Korekty dokonuje się za pomocą specjalistycznych narzędzi – elektrycznej szlifierki oraz pilnika. Najlepiej jest przeprowadzić ją podczas strzyży, gdy zwierzę jest unieruchomione, co zapewnia komfort i bezpieczeństwo zabiegu. Dzięki kompleksowej opiece i regularnym zabiegom pielęgnacyjnym, alpaki mogą cieszyć się dobrą kondycją i spokojem, a to oczywiście przekłada się na ich zdrowie i produktywność.
Wykorzystanie
Wyjątkowe cechy futra alpaki sprawiają, że jest ono cenione i szeroko wykorzystywane w przemyśle odzieżowym. Nie tylko charakteryzuje się miękkością i lekkością, ale także posiada cechy termoregulacyjne i nie zatrzymuje wilgoci, a to dopiero początek jego zalet. Włókna są mocne i odporne na zniszczenia, dzięki czemu alpaczymi wyrobami można cieszyć się przez długi czas. Są one elastyczne, więc nie odgniatają się, zachowując swój pierwotny kształt. Nie chłoną wilgoci, są również mniej podatne na brud, a to zdecydowanie ułatwia utrzymanie ich czystości. Wełna alpak uznawana jest za hipoalergiczną ze względu na brak lanoliny – tłuszczu, który mimo bycia naturalnym składnikiem wełny owczej, może powodować reakcje alergiczne u niektórych osób. Alpaki występują aż w 22 różnych umaszczeniach, co sprawia, że można wybierać spośród różnorodnych kolorów futra. Dzięki temu produkty z wełny alpakowej są nie tylko funkcjonalne, ale także atrakcyjne. Wśród nich znajdą się piękne czapki, swetry, szale, skarpety, a nawet koce czy maskotki, które zachwycają nie tylko jakością, ale także różnorodnością kolorystyczną. Jak wspomniano w poprzedniej części artykułu, alpaki traktowano niegdyś jako skarb narodowy Peru, a „runo bogów”, było przeznaczone jedynie dla członków królewskiej rodziny Inków. Rocznie na całym świecie wytwarza się około 6500 ton wełny alpakowej. Dzisiaj choć szeroko dostępna, nadal uważana jest za towar luksusowy. Przekłada się to niestety na koszty, lecz mimo wysokiej ceny, z pewnością jest to inwestycja na długie lata. Wykorzystanie alpak nie ogranicza się jednak tylko do hodowli czy produkcji wełny. Hodowcy często organizują różnorodne atrakcje i aktywności, w których turyści mogą uczestniczyć, aby bliżej poznać te urocze zwierzęta.
Oto kilka sposobów, w jakie alpaki są wykorzystywane w agroturystyce:
- Wycieczki i spacery z turystami po malowniczych terenach.
- Prezentacje. Hodowcy chętnie dzielą się wiedzą na temat alpak z odwiedzającymi.Organizują edukacyjne prezentacje, podczas których można dowiedzieć się więcej o życiu alpak, ich zwyczajach, pielęgnacji oraz roli w kulturze i historii.
- Warsztaty rzemieślnicze. Turyści mogą nauczyć się przędzenia wełnyalpakowej, wyrobu ręcznie dzianych produktów czy tworzenia ozdób z wełny.
- Terapia. Obcowanie z alpakami ma działanie terapeutyczne i relaksacyjne.
Wiele gospodarstw agroturystycznych oferuje sesje terapeutyczne z udziałem alpak, które mają korzystny wpływ na zdrowie psychiczne i emocjonalne gości.
Dodatkowa korzyść
Powszechną praktyką wśród hodowców alpak jest wykorzystanie odchodów tych zwierząt jako naturalny nawóz do uprawy roślin. Odchody alpak są bogate w składniki odżywcze, takie jak azot, potas i fosfor. Poprawia to jakość gleby, zwiększa plony roślin oraz redukuje potrzebę stosowania sztucznych nawozów chemicznych. Ponadto, jest to ekologiczna praktyka, która wpisuje się w zrównoważony rozwój gospodarstw rolnych, minimalizując negatywny wpływ na środowisko.
Alpakoterapia
Alpakoterapia to niezwykle fascynująca forma zooterapii, wykorzystująca delikatność i spokojny charakter alpak do poprawy zdrowia psychicznego i fizycznego osób z różnymi zaburzeniami. Ta praktyka ma korzenie sięgające czasów Inków, którzy doceniali alpaki nie tylko ze względów użytkowych, ale także jako stworzenia o pozytywnym wpływie na ludzkie samopoczucie. Zalecana jest zwłaszcza osobom z nerwicą, lękiem, depresją oraz dzieciom z różnymi potrzebami rozwojowymi, w spektrum autyzmu lub z zespołem Downa. Alpaki są wyjątkowo łagodne i przyjemne w dotyku, co sprzyja budowaniu relacji i rozwijaniu kompetencji społecznych oraz sensoryki u dzieci. Kontakt z nimi zachęca do ruchu i aktywności na świeżym powietrzu – spacery lub proste czynności związane z opieką są formą przyjemnego i zdrowego wysiłku fizycznego. Dodatkowo alpaki mogą być wsparciem dla cierpiących na różne choroby fizyczne, w tym nowotworowe. Kontakt ze zwierzętami przynosi ulgę i komfort osobom borykającym się z przewlekłymi schorzeniami. Hodowcy oferujący ten rodzaj terapii powinny posiadaćodpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w pracy z ludźmi oraz zwierzętami.
Szczęśliwa alpaka = szczęśliwy hodowca
Ważne jest, aby nie tylko korzystać ze zdolności alpak do produkcji wełny czy terapii, ale także zapewniać im odpowiednią opiekę i warunki bytowe. Zapewniając zwierzętom dobre warunki życia, dbamy nie tylko o ich zdrowie i dobre samopoczucie, ale również umożliwiamy dalszą eksplorację ich możliwości. To właśnie troska człowieka przekłada się na długotrwałe korzyści i radość, którą alpaki przynoszą każdego dnia.
Oktawia Pożarska
SKN Żywienia Zwierząt
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
