Omacnica prosowianka w Polsce odpowiada za straty około 15% plonów, choć na planatacjach bez ochrony szkodnik może zniszczyć cały plon. Jak monitorować aktywność omacnicy i ją zwalczać?Omacnica prosowianka to gatunek motyla z rodziny wachlarzykowatych o ciele długości 15 mm w przypadku samicy i 12 mm w przypadku samca. Omacnica jest ogromnym zagrożeniem dla upraw kukurydzy, zwłaszcza wczesnych siewów i jest w stanie uszkodzić wszystkie nadziemne części roślin: wiechy, pochwy liściowe, znamiona kolb, nerwy główne, podstawy kolb, ziarniaki i łodygi.
Jak ustawić pułapki monitorujące naloty omacnicy w kukurydzy?
Do skutecznego zwalczania tego szkodnika w kukurydzy niezbędne jest prowadzenie odpowiedniego monitoringu nalotów omacnicy prosowianki na plantacje kukurydzy. To pozwala określić próg szkodliwości i w odpowiednim czasie wykonać zabieg.
Jedną z najbardziej skutecznych i popularnych metod monitoringu aktywności omacnicy są pułapki feromonowe. Należy je ustawiać w pasie brzeżnym kukurydzy, a nie w łanie. Warto także pamiętać, aby pułapka nie stawiać blisko sztucznych źródeł światła, jak latarnie uliczne czy nawet w pobliżu dróg, którymi przemieszczają się pojazdy. Należy też przestrzegać zasady, aby gołą ręką nie dotykać dyspensera feromonowego, gdyż po kontakcie z dłonią i naniesieniu zapachu ludzkiego może on całkowicie utracić zdolność odłowu szkodników.
Jeszcze bardziej dokładne w monitoringu omacnicy są pułapki świetlne czyli tzw. samołówki, które mogą być zasilane prądem z sieci elektrycznej lub z akumulatora. Nad dostępnymi w Polsce pułapkami feromonowymi mają przewagę. Pułapki świetlne pozwalają też poznać strukturę płci motyli, a dzięki liczbie złapanych samic można prognozować poziom zagrożenia ze strony szkodnika w danym roku. Eksperci wskazują, że nalot motyli omacnicy rozpoczyna się przeważnie tuż przed godziną 22:00, a kończył po północy.
Jak zwalczać omanicę chemicznie i biologicznie?
Prowadzenie monitoringu obecności omacnicy prosowianki kukurydzy jest kluczowe do ustalenia optymalnego terminu wykonania zabiegu biologicznego lub chemicznego. Do zwalczania omacnicy można wykorzystać biopreparaty zawierające kruszynka, które wykłada się wykrycia pierwszych osobników omacnicy na plantacji. W kukurydzy pastewnej zabieg należy powtórzyć około 7 do 10 dni po pierwszym zabiegu.
Co do ochrony chemicznej to w przypadku kukurydzy na ziarno i na kiszonkę należy stosować insektycydy opierające się na takich substancjach czynnych, jak: lambda-cyhalotryna, chlorantraniliprol, acetamipryd + deltametryna, acetamipryd, tebufenozyd oraz deltametryna + flupyradifuron. Z kolei w kukurydzy cukrowej wskazane substancje czynne to: chlorantraniliprol, lambda-cyhalotryna, spinosad oraz deltametryna + flupyradifuron.
W zależności od zagrożenia, wykonuje się zwykle 1–2 zabiegi ochronne przeciwko gąsienicom szkodnika. Przy dwóch zabiegach należy rotować substancję czynną z innej grupy chemicznej. Niestety, problemem jest oczywiście wykonanie samego zabiegu w wysokiej, wiechującej kukurydzy. Najlepsze są do tego opryskiwacze szczudłowe, a przy założonych ścieżkach technologicznych opryskiwacze turbinowe.
Agrotechnika kluczowa do ograniczania populacji omacnicy
Do redukcji populacji omacnicy warto także wykorzystać zabiegi agrotechniczne. Warto zacząć już podczas samego zbioru kukurydzy i wykorzystać urządzenia do skutecznego rozdrabniania resztek pożniwnych, bo wraz z nimi zostaną zniszczone larwy szkodnika.
Należy także przestrzegać terminu zbioru i go nie opóźniać, bo wraz z upływającym czasem istnieje ryzyko że larwy przesuną się niżej w łodydze i dotrą do szyjki korzeniowej, której mulczer nie rozbije.
Warto także stosować preparaty przyspieszających rozkład resztek pożniwnych. Są skuteczne biopreparaty bakteryjne, a rozkład przyspieszają też nawozy wapniowe i ewentualnie azot. Dlaczego to tak istotne? Jeśli gąsienice przetrwały rozdrabnianie resztek pożniwnych mulczerem, to po rozkładzie materii utracą kryjówkę zabezpieczającą przed mrozem, pasożytami i chorobami. Warto także wykonać odpowiednią orkę lub talerzowanie pola po kukurydzy.
Bardziej zagrożone żerowaniem są plantacje siane najwcześniej, kukurydza uprawiana na ziarno i uprawiana w monokulturze.
Średnie straty w plonach powodowane przez omacnicę prosowiankę w Polsce szacowane są na ok. 15%, ale lokalnie bez ochrony tracony jest nawet cały plon. Omacnica uszkadza wszystkie nadziemne części roślin: wiechy, pochwy liściowe, znamiona kolb, nerwy główne, podstawy kolb, ziarniaki, łodygi.
Kiedy wykładać pułapki na omacnicę prosowiankę?
Poprawnie prowadzony monitoring i wynikająca z niego sygnalizacja nalotów omacnicy prosowianki na plantacje kukurydzy są kluczem do właściwej ochrony biologicznej lub chemicznej. Jednak rolnicy, a nawet naukowcy z jednostek zajmujących się monitoringiem szkodnika, zgłaszali kilka lat temu, że pułapki feromonowe w odławianiu omacnicy prosowianki są mało skuteczne lub nieskuteczne. Przyczyny tego leżą często po stronie stosujących pułapki, ale też niepełnego rozpoznania populacji omacnicy występującej w Polsce. Wyjaśnijmy te dwie kwestie.
o do prawidłowego stosowania tego typu pułapek, to należy je wykładać przed nalotem szkodnika, a nie wtedy, kiedy nalot już występuje. Pułapki feromonowe do odławiania omacnicy prosowianki w kukurydzy ustawiamy w pasie brzeżnym kukurydzy, a nie w łanie. Pułapka musi być ustawiona z dala od sztucznych źródeł światła (domostw, latarni ulicznych i od dróg, na których poruszają się samochody i maszyny rolnicze). Pułapki feromonowe muszą być ustawiane także z dala od silnych źródeł zapachów (obornika, nawozów sztucznych itd.). W trakcie wykładania pułapki feromonowej nie można dotykać gołą ręką dyspensera feromonowego, bo po dotknięciu go dłonią i naniesieniu zapachu ludzkiego może on całkowicie utracić zdolność odłowu szkodników.
Jakie pułapki są najlepsze do odławiania omacnicy?
Zdecydowanie najlepsze do odławiania omacnicy są pułapki świetlne (tzw. samołówki). Takie pułapki mogą być stacjonarne, jeżeli mamy przy plantacji dostęp do sieci elektrycznej lub mobilne z zasilaniem akumulatorowym. Nad dostępnymi w Polsce pułapkami feromonowymi mają przewagę.
Badania wskazują, że użycie pułapek świetlnych jest jedną z najdokładniejszych metod monitorowania nalotu motyli omacnicy prosowianki na plantacje kukurydzy. Ponadto ten typ pułapek pozwala dokładnie poznać strukturę płci motyli, na podstawie której można wstępnie prognozować poziom zagrożenia ze strony szkodnika w danym roku obserwując liczbę złapanych samic. Ten rodzaj pułapek precyzyjnie określał pierwszy pojaw motyli na plantacji, szczyt ich liczebności oraz koniec lotu imago. Naukowcy w badaniach szkodnika zaobserwowali, że lot motyli omacnicy rozpoczynał się zwykle około godziny 22:00, a kończył po północy. Największa liczba motyli odławiała się do samołówki pomiędzy godziną 22:00 a 23:00.
