Uprawa konopi włóknistych w Polsce staje się coraz powszechniejsza. Wzrasta zainteresowanie nimi, ponieważ mogą stanowić ciekawe, rozwojowe i dodatkowe źródło dochodu dla gospodarstwa. Rolniku, o czym należy wiedzieć zanim podejmiesz się uprawy konopi?
Rolnicy zainteresowani rozpoczęciem uprawy powinni zacząć od zdobywanie wiedzy u źródła. Doskonałą okazją ku temu są szkolenia oraz spotkania z plantatorami, podczas których można dowiedzieć się m.in. jak: rozpocząć cały biznes związany z uprawą konopi włóknistych, jakie są koszty całego przedsięwzięcia, jakie wymagania uprawne mają te rośliny.
Jakie wymagania glebowe mają konopie włókniste? Specyfika upraw konopnych
Pod uprawy konopi sprawdzą się gleby żyzne i głębokie, które mają uregulowane stosunki wilgotnościowe i są zasobne w składniki pokarmowe oraz próchnicę. Najczęściej są to gleby typu pszenno-buraczanego. Konopie są niezwykle wrażliwe na powodzie i zbyt zwięzłe gleby. Nie zaleca się ich uprawy na glebach słabo osuszonych, ponieważ nadmiar wody powierzchniowej po ulewnych deszczach może spowodować spore uszkodzenie uprawy.
W praktyce konopie świetnie zmapują glebę pod kątem jej wad i zalet. Roślina potrafi nieźle zaskoczyć, dlatego warto wypróbować wszystkie gleby jakimi dysponuje się w gospodarstwie, zrobić wysiewy na różnych stanowiskach, a wtedy przekonać się co do ich możliwości pod uprawę konopi.
Materiał siewny jest relatywnie niedrogi. Warto postawić na certyfikowany materiał siewny bezpośrednio do producenta, gdyż to jest najbardziej opłacalne i bezpieczne dla gospodarstwa.
Przekonał się o tym Włodzimierz Domżał, rolnik z Domu Konopi Gospodarstwo Rolne Jakub Domżał w Biesiekierzu w woj. zachodniopomorskim. Uprawą konopi rolnik zajmuje się od wielu lat, a od 5 lat gospodarstwo funkcjonuje jako Dom Konopi. Od tego czasu Domżałowie stawiają na samodzielne przerabianie uzyskanych zbiorów. W latach 2020-21 powierzchnia uprawy konopi wynosiła tu 1,5 ha, a średni plon z 1 ha wyniósł ok. 600-700 kg nasion konopi. Można więc powiedzieć, że rolnik z Biesiekierza bardzo dobrze zna specyfikę uprawy konopi włóknistych, a także wyzwania z jakimi się należy zmierzyć w jej trakcie. Rolnik doskonale wie również jakimi kanałami warto dotrzeć do klientów i odbiorców.
Jakie odmiany konopi uprawiane są w Polsce?
Odmiany konopi włóknistych różnią się m.in.: wysokością plonów nasion, słomy, zawartością i jakością włókna, zawartością: celulozy, olejków eterycznych i CBD. Polskie odmiany konopi włóknistych można uprawiać na terenie całego kraju. Należy jednak pamiętać, że są to rośliny o dużej biomasie i aby uzyskać wysoki plon potrzebują gleb żyznych o wysokiej kulturze. Często można spotkać informacje, iż konopie są roślinami mało wymagającymi, które wyrosną na każdej glebie. Prawdą jest, że rośliny wyrosną, ale wydany plon będzie znikomy lub nie będzie go wcale.
Polskie odmiany konopi siewnych są zarejestrowane w wykazie Krajowego Rejestru Odmian Roślin Rolniczych, Warzywnych i Sadowniczych (COBORU, Słupia Wielka). Należą do nich:
- Białobrzeskie,
- Tygra,
- Wojko,
- Rajan,
- Henola (typ oleisty).
Na przykład gospodarstwo „Dom Konopi” stawia na 3 odmiany konopi włóknistej: Finola, Santhica 27 i Białobrzeskie. Finola – znana i chętnie uprawiana na całym świecie, wykorzystywana na nasiona, jest przy tym bardzo wydajna i co najważniejsze nadaje się do zbioru kombajnem (a nie przy każdej odmianie konopi włóknistej jest to oczywiste). Santhica 27 – zbierana ręcznie i wykorzystywana na susz, cechuje się wysoką zawartością CBN. Białobrzeskie – zbierana ręcznie i wykorzystywana głównie na herbatki.
W jaki sposób nawozić konopie włókniste?
Przed rozpoczęciem uprawy zaleca się przebadanie próbki gleby w stacji chemiczno-rolniczej, aby sprawdzić zawartość podstawowych makroelementów oraz miedzi, siarki elementarnej i siarczanu potasu. Ich poziomy nie mogą być zbyt wysokie. Dane na temat zawartości składników w glebie są wiarygodne, jeżeli próby glebowe pobiera późną jesienią lub wczesną wiosną.
Jednakże nie zawsze nawożenie jest konieczne, np. tak jak przy uprawie konopi na nasiona, które są potem wykorzystywane na olej, nie ma takiej potrzeby. Z drugiej strony, jeżeli nawożenie jest konieczne, należy stosować się do zaleceń producenta.
Bardzo często w praktyce uprawa konopi nie wymaga stosowania pestycydów ani innego rodzaju środków ochrony roślin w gospodarstwie. Jeżeli chwasty przed rozpoczęciem uprawy konopi na danym stanowisku znajdowały pod kontrolą, z czasem są skutecznie przez konopie zagłuszane.
Termin siewu konopi włóknistych a plonowanie
Konopie należy siać pod koniec siewu zbóż jarych, w glebę o temperaturze minimum 8°C na głębokość 3-4 cm. Wysiew nasion w niedostatecznie ogrzaną glebę przedłuża kiełkowanie nasion i zwiększa zaniki roślin. Bardzo ważna jest wilgotność gleby. W zależności od regionu Polski wysiew konopi włóknistych przypada na:
- pierwszą i drugą dekadę kwietnia w południowej części kraju,
- trzecią i czwartą dekadę kwietnia środkowej części Polski,
- pierwszą dekadę maja w Polsce Północnej.
Aby uniknąć wymiernych strat w plonie, siewu nie powinno się wykonywać po drugiej dekadzie maja. Tym bardziej, że w ostatnich latach coraz częściej w tym miesiącu występują niedobory wody w glebie. Przyczynia się do braku lub bardzo nierównomiernych wschodów konopi włóknistej.
Jednakże w uprawie konopi czy na kwiatostan i włókno, można wybrać nieco późniejsze terminy siewu, dlatego, że zbiór tych plonów następuje wcześniej niż w przypadku zbioru uprawy na nasiona. Nie łatwym zadaniem bywa często dla rolników określenie dojrzałości plonu. Ocena nie jest łatwa, a to dobija się potem np. na jakości oleju wytłaczanego z nasion.
Sygnałem do zbioru kwiatostanów jest etap dobrze wykształconych nasion, które osiągają wtedy optymalną fazę wzrostu. Z nich jesteśmy w stanie uzyskać największą masę surowca kwiatowego. Lustrację zaczyna się od środkowej części kwiatostanu. Jednak zbiór kwiatostanów warto poprzedzić badaniami w laboratorium, które pozwolą na precyzyjne oszacowanie stężenia CBN, od którego zależy czas termin zbioru.
Jakie patogeny zagrażają konopiom włóknistym i oleistym?
Panuje powszechna opinia i jest ona prawidłowa, że konopie to rośliny odporne na choroby. Jednakże w warunkach niesprzyjających pewne czynniki, np. uprawa na polach przenawożonych azotem, zbyt gęsty siew, długotrwała wilgoć, choroby grzybowe, mogą spowodować duże straty w uprawie. Częstym problemem w uprawach bywają ptaki jeżeli nie zareaguje się w odpowiednim momencie. Niestety na dzisiejszy nie ma co liczyć na odszkodowania z tytułu strat w uprawie.
Jedną z najczęstszych chorób jest szara pleśń (Botrytis cinerea), która pojawia się w warunkach wysokiej wilgotności i może występować w całym okresie wegetacji. Szara pleśń niszczy siewki i rośliny starsze, a także łatwo przenosi się z rośliny na roślinę poprzez zarodniki konidialne, które są przenoszone z wiatrem.
Sporym zagrożeniem może być także zgnilizna twardzikowa (Sclerotinia sclerotiorum), której objawem jest szarobiały nalot w dolnej części łodyg, w którym znajdują się sklerocja, czyli forma przetrwalnikowa grzyba.
Kiedy rozpocząć żniwa konopne?
Zbiór konopi jest najtrudniejszym etapem ich uprawy, ponieważ przed zbiorem należy pamiętać o kilku czynnikach, takich jak: przebieg warunków klimatycznych w okresie wegetacji, odmiana czy kierunek uprawy. Żniwa konopne najczęściej przypadają na sierpień i wrzesień. Warto jak najwcześniej zadbać o eliminację potencjalnych błędów przy ich zbiorze, np. zapchanie się kombajnu wytrzymałymi włóknami konopnymi albo gubienie lub niszczenie nasion.
Konopie można zbierać jednoetapowo (mechanicznie) lub dwuetapowo (ręcznie). Do zbioru jednoetapowego wykorzystuje się kombajny zbożowe. Ta metoda jest bardziej wydajna i mniej czasochłonna. Z kolei zbiór dwuetapowy gwarantuje lepszą jakość nasion.
Specjalistyczny sprzęt z przystosowanym przyrządem tnącym do koszenia roślin włóknistych doskonale się sprawdzi podczas żniw,. Jednakże przy zbiorze za pomocą kombajnu istotne jest prawidłowe ustawienie maszyny, ponieważ od tego zależy ile ziaren zostanie na polu. Na ogół kombajn wyreguluje się na możliwie jak najniższe ustawienia, tj. obroty bębna i dmuchawy. Oprócz tego można do żniw wykorzystać inne maszyny, takie jak ciągniki, ale wyposażone w tym celu w odpowiedni element z wbudowaną kosą.
