Odpowiednia troska o racice i utrzymanie ich w dobrej kondycji, stanowią podstawę utrzymania wysokiej wydajności u krów mlecznych oraz zapewniają zwierzętom dobre samopoczucie. Eliminują także problemy związane z brakowaniem stada, co bezpośrednio przekłada się na ekonomiczny wymiar hodowli i jej rentowność. Każdy hodowca powinien wiedzieć, jak skutecznie i kompleksowo dbać o racice swoich krów.
Kulawizny u krów ważnym powodem brakowania stada
Trzecią najczęściej występującą przyczyną brakowania krów ze stada, zaraz po problemach związanych z rozrodem oraz mastitis, stanowią choroby racic. Uznaje się je za poważne zagrożenie dla opłacalności hodowli ze względu na negatywny wpływ na dobrostan zwierząt, który przekłada się na obniżenie wydajności w przypadku krów mlecznych i zmniejszenie przyrostów u bydła mięsnego. Choroby racic mogą być wywoływane przez szereg różnorodnych czynników: źle zaprojektowana obora, w której dochodzi do urazów mechanicznych racic, źle zaprojektowane legowiska, na których krowy nie chcą leżeć, problemy z utrzymaniem higieny w oborze i podłoże nieprzystosowane do naturalnej struktury racic i ich obciążenia.
Statystyki wykazują, że obecnie odsetek krów eliminowanych ze stad w wyniku chorób racic i ich powikłań wynosi ok. 15-25%, natomiast w stadach o wysokim poziomie wydajności może dochodzić nawet do 50%. Innymi problemami w stadzie, które wiążą się z chorobami racic jest zmniejszone pobranie paszy, pociągający za sobą utratę masy ciała, znaczące obniżenie wydajności mlecznej, problemy z zacieleniem i obniżenie parametrów rozrodu w stadzie, co również odbija się na kieszeni rolnika.
Profilaktyka kulawizn u krów: jak często przeprowadzać korekcję racic w stadzie?
Lekarze weterynarii oraz doświadczeni hodowcy zalecają wykonywanie zabiegu korekcyjnego u krów mlecznych przynajmniej dwa razy w roku. Za najlepszy moment do jego przeprowadzenia uznaje się okres zasuszenia lub około setny dzień cyklu laktacyjnego. Zalecenia te odnoszą się do obór wolnostanowiskowych, natomiast w przypadku częstego występowania schorzeń racic, które obejmuje od 40% stada i więcej, zabieg korekcyjny powinien być przeprowadzany 3-4 razy do roku, w zależności od indywidualnych potrzeb stada. W przypadku częstych problemów z racicami, pomimo przeprowadzania częstych korekcji rogu racicowego, należy rozważyć zmianę podłoża, w oborze na bardziej przyjazne dla racic, zwiększyć poziom higieny czy zaordynować częstsze zabiegi pielęgnacyjne, takie jak kąpiele racic.
W przypadku stad korzystających z pastwisk, zabieg powinien zostać przeprowadzony mniej więcej z 4-6 tygodni przed planowanym rozpoczęciem sezonu pastwiskowego. Zasada ta dotyczy zarówno wejścia na pastwisko, jak i powrotu do obory. Podkreślić należy, że do zabiegów powinno zatrudnić się specjalistę, który w sposób profesjonalny i bezpieczny dla krów przeprowadzi całą procedurę, z uwzględnieniem kluczowych czynników zdrowotnych i środowiskowych, które będą miały dalszy wpływ na kondycję racic w danym okresie. Zaleca się także prowadzenie dokumentacji związanej z korekcją racic. Rozwiązanie to ułatwi monitorowanie zdrowia i dobrostanu stada.
Grunt to odpowiednie podłoże
Choroby racic wykazują wysoki poziom korelacji zarówno z jakością podłoża i jej dostosowaniem do fizjonomii krów, jak również z warunkami zoohigienicznymi, panującymi w oborze. Badania eksperymentalne prowadzone na niemieckim Uniwersytecie Hohenheim wykazały, że wykorzystanie miękkich gumowych mat jest znacznie lepszym rozwiązaniem niż stosowanie posadzki betonowej. Miękkie podłoże, imitujące naturalne warunki wypasu, do którego ewolucyjnie dostosowane są krowy, znacznie lepiej wpływa nie tylko na sam stan racic, ale także poziom ruchliwości krów. Jest to ważny parametr, ponieważ pozwala on na utrzymanie dobrego krążenia krwi w tkance racic. Pozwala to na odpowiednie odżywienie i naturalną ochronę całych kończyn. Dodatkowo miękkie podłoże ma działanie amortyzacyjne, co ma szczególne znaczenie dla krów o wysokim indeksie masy ciała. Szczególną uwagę należy zwrócić także na utrzymanie czystości – zapobiega to namnażaniu się drobnoustrojów, które mogą prowadzić bezpośrednio do stanów chorobowych w obrębie racic.
Kąpiele racic – ważny element pielęgnacji racic
Kąpiele racic wykazują dużą skuteczność w zwalczaniu i profilaktyce omawianych chorób. W hodowlach wykorzystuje się różne rozwiązania do ich przeprowadzenia: można wykorzystywać wanny lub maty nasączone bezpiecznymi dla środowiska i krów środkami, które pomogą utrzymać racice w odpowiedniej kondycji. Powszechnie stosowanymi preparatami, wykorzystywanymi do kąpieli są siarczan miedzi (w stężeniu 2-5%), roztwory formaliny (ich wykorzystanie wiąże się z koniecznością zachowania szczególnej ostrożności, ponieważ roztwory formaliny wykazują działanie rakotwórcze, a jej wyższe niż zalecane stężenie, może powodować poparzenia chemiczne) oraz siarczan cynku w stężeniu do 20%. Dla podniesienia skuteczności kąpieli powinna ona przebiegać dwufazowo. Pierwszy etap stanowi oczyszczanie racic z zabrudzeń, po którym krowy przechodzą do mycia leczniczego w wybranym preparacie. Dzięki temu wykorzystywane preparaty skuteczniej dotrą do miejsc chorobotwórczych, efektywniej zwalczając zagrożenia.
Stres cieplny zwiększa ryzyko występowanie kulawizn u krów
Wśród czynników sprzyjających występowaniu kulawizn i związanymi z nimi schorzeniami racic, wymienia się także stres cieplny – wpływa on niekorzystanie na funkcjonowanie całego organizmu krów, zmniejsza ruchliwość, co sprzyja zbyt dużemu i długotrwałemu obciążaniu racic podczas stania. Jednym z kluczowych parametrów, ograniczających występowanie kulawizn u krów, jest zapewnienie odpowiedniej wentylacji w oborze, świadome zaplanowanie jej budowy, tak aby umożliwić skuteczną wymianę powietrza i chłodzenia krów latem.
Warto zwrócić uwagę także na liczebność stada i zagęszczenie w oborze. Poza zwiększoną temperaturą, zbyt duża liczba krów na ograniczonej powierzchni prowadzić będzie do walki o miejsce do odpoczynku (krowy powinny spędzać średnio ok. 14 h na dobę w pozycji zapewniającej im odprężenie i odciążenie kończyn). Dodatkowy stres, związany z walką o legowiska będzie wpływał negatywnie na kondycję stada, obniżając odporność krów, co znacząco utrudni radzenie sobie z potencjalnymi schorzeniami racic.
