Integrowana produkcja roślin (IP) jest nowoczesnym, dobrowolnym dla rolników systemem jakości żywności, związanym m.in. z realizacją celów Europejskiego Zielonego Ładu. Podstawą systemu IP są: poprawny płodozmian i agrotechnika, racjonalne nawożenie oparte na rzeczywistym zapotrzebowaniu roślin oraz stosowanie w uzasadnionych sytuacjach środków ochrony roślin jak najmniej zagrażających zdrowiu ludzi i zwierząt oraz środowisku naturalnemu. Należy ją odróżniać do integrowanej ochrony roślin (IOR), która jest obowiązkowa dla wszystkich rolników podlegających ograniczeniu w stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin.
System IP umożliwia uzyskanie płodów rolnych o najwyższych wartościach biologicznych i odżywczych. Produkty roślinne poddawane są ścisłej kontroli pod kątem pozostałości środków ochrony roślin, nawozów (np. azotanów) oraz innych substancji niebezpiecznych dla zdrowia (np. metali ciężkich). Potwierdzeniem wysokiej jakości plonów pochodzących z IP jest certyfikat i zastrzeżony znak IP, ważny przez 12 miesięcy. Warunkiem przyznania certyfikatu IP jest prowadzenie produkcji zgodnie z metodyką zatwierdzoną przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Metodyki
Metodyki integrowanej produkcji (dostępne na stronie https://www.gov.pl/web/piorin/metodyki-ip) obejmują m.in. opisy dotyczące:
- planowania i zakładania uprawy z uwzględnieniem doboru odmian;
- nawożenia z uwzględnieniem analiz gleby;
- stosowania racjonalnych sposobów regulowania zachwaszczenia;
- pielęgnacji upraw;
- ochrony przed chorobami i szkodnikami z uwzględnieniem metod niechemicznych;
- zasad higieniczno-sanitarnych;
- listy obligatoryjnych czynności i zabiegów w systemie integrowanej produkcji roślin;
- listy kontrolne IP;
- ogólnych zasad wydawania certyfikatów IP.
Do prowadzenia produkcji w systemie integrowanym upoważniają rolnika: ukończenie szkolenia i uzyskanie zaświadczenia do prowadzenia wybranej uprawy w systemie. Producenci są zobowiązani corocznie zgłaszać zamiar realizacji IP do Biura Certyfikacji, nie później niż 30 dni przed siewem, a w przypadku roślin wieloletnich do 1 marca każdego roku.
Korzyści finansowe udziału w systemie IP
Wymiernym efektem udziału w systemie IP są korzyści marketingowe, a w konsekwencji także rynkowe w postaci wyższych cen oraz dodatkowe dotacje do prowadzonej działalności. W 2025 roku na realizację ekoschematu „Integrowana Produkcja Roślin” ustalono limit w wysokości 35,52 mln PLN pomocy publicznej. W latach wcześniejszych płatności do upraw prowadzonych zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin przyznawane były w jednej wysokości, ok. 292,13 EUR/ha, niezależnie od ich rodzaju. Od 2025 r. obowiązują odrębne stawki płatności, których szacowana (na podstawie dodatkowych kosztów i utraconych dochodów) wartość dla poszczególnych grup wynosi:
- uprawy sadownicze – 342,70 EUR/ha (brzoskwinia, morela, czereśnia, jabłko, gruszka, śliwka, wiśnia),
- uprawy jagodowe – 309,21 EUR/ha (agrest, borówka wysoka, jeżyna bezkolcowa, malina, porzeczka czarna i czerwona, truskawka, winogrono w uprawie polowej, aronia),
- uprawy rolnicze – 146,07 EUR/ha (burak cukrowy, chmiel, gryka, jęczmień ozimy i jary, jęczmień browarny jary, kukurydza, kukurydza cukrowa, proso, pszenica ozima i jara, rzepak ozimy, słonecznik, soja, żyto),
- uprawy warzywne – 309,21 EUR/ha (brokuł, burak ćwikłowy, cebula, cukinia, kabaczek, patison, czosnek, dynia olbrzymia, dynia piżmowa, dynia oleista, fasola szparagowa, fasola na suche nasiona, kalafior, kapusta głowiasta, kapusta pekińska, marchew, ogórek, papryka, pomidor, sałata, seler korzeniowy, szparagi, szpinak, ziemniak).
W roku bieżącym nie przewidziano dopłat do integrowanej produkcji na obszarach trwałych użytków zielonych.
Zasięg i popularność systemu
Integrowana produkcja roślinna rozwijała się w Polsce latami, jednak to dopłaty ze środków UE sprawiły ogromny wzrost zainteresowania rolników wdrażaniem systemu. W 2023 roku certyfikowana powierzchnia upraw wzrosła około 10-krotnie do 148 tys. ha (wobec14,9 tys. ha w 2022 roku), a w roku 2024 przekroczyła 419 tys. ha. W latach wcześniejszych (2004 – 2022) wahała się ona w przedziale od 5,2 do 25,8 tys. ha. W tym samym czasie liczba wydanych rolnikom certyfikatów wahała się od 0,8 tys. w roku 2004 do 10,1 tys. ha w roku 2023 oraz blisko 13 tys. w roku 2024.
Podstawą w prowadzeniu integrowanej produkcji są: właściwy dobór odmiany oraz wysiewanie kwalifikowanego materiału siewnego. Rekomendacje dla producentów w tym zakresie można znaleźć na stronie internetowej Centralnego Ośrodka Badan Odmian Roślin Uprawnych (www.coboru.gov.pl). Z kolei na stronie internetowej Instytutu Ochrony Roślin – PIB (www.ior.poznan.pl) można odnaleźć wykaz 93 środków ochrony roślin dopuszczonych aktualnie do stosowania w ramach IP, oraz wyszukiwarkę m.in.: klas toksyczności środka, producenta, grup upraw, dopuszczenia do produkcji ekologicznej, zalecenia dla powierzchni upraw czy mechanizmu działania substancji czynnej.
